อย่างคร่าวๆ ภาพยนตร์เรื่อง Chungking Express (1994) ของ Wong Kar-wai บอกเล่า 2 เรื่องราวความรักของ 2 นายตำรวจหนุ่มที่ต่างก็ไม่อาจหลุดพ้นจากความรักในอดีต
ในครึ่งแรกของหนัง เราได้รู้จักกับ ‘223’ (Takeshi Kaneshiro) สารวัตรวัย 25 ผู้ถูกแฟนสาวบอกเลิกใน ‘วันเมษาฯ หน้าโง่’ (April Fool’s Day) แต่เพราะปฏิเสธที่จะยอมรับความจริงว่าหญิงคนรักได้จากเขาไปแล้ว 223 จึงหันมาหมกมุ่นกับการกินสับปะรดกระป๋องที่จะหมดอายุในวันที่ 1 พฤษภาคม พลางพร่ำพูดซ้ำๆ กับตัวเองว่า เขาจะให้เวลาแฟนสาวหนึ่งเดือนในการกลับมาเฉลยว่าการเลิกราเป็นแค่เรื่องล้อกันเล่น ส่วนในครึ่งหลัง เราได้รู้จักกับ ‘663’ (Tony Leung Chiu‑wai) นายตำรวจหน้าตาหล่อเหลา ผู้ยังคงคิดถึงแฟนสาวแอร์โฮสเตสที่อันตรธานหายไปจากชีวิตเขาเสียดื้อๆ
223 กับ 663 ต่างก็ติดค้างอยู่กับความไม่เข้าใจว่าอะไรคือสาเหตุของการถูกทิ้ง โดยทั้งคู่ต่างก็วนเวียนกับความหวังลมๆ แล้งๆ ว่า แฟนสาวที่จากไปแล้วจะหวนกลับมาในสักวัน จนกระทั่งคืนหนึ่ง ขณะที่กำลังนั่งเมามายได้ที่อยู่ในบาร์ 223 ก็ได้พบกับสตรีปริศนา (Brigitte Lin) ผู้สวมวิกผมสีบลอนด์ แว่นกันแดดกรอบแดง และเสื้อกันฝนสีเบจ ไม่รู้ว่าหล่อนคือเอเย่นค้ายาเสพติดที่กำลังหัวเสียกับแผนการที่พังไม่เป็นท่า 223 ตัดสินใจจีบหญิงสาวในทันที เพียงเพื่อที่เขาจะถูกปฏิเสธอย่างห้วนๆ ด้วยหล่อนไม่คิดจะสนใจเขาตั้งแต่แรกอยู่แล้ว
ตรงกันข้ามกับ 663 ที่กำลังถูกผู้หญิงอีกคนหนึ่งตกหลุมรักอย่างเงียบๆ ‘Faye’ (Faye Wong) คือพนักงานใหม่ของร้านอาหารที่ 663 มักจะมาซื้อกาแฟ และแซนด์วิชเป็นประจำ จากการคอยแอบฟังบทสนทนาระหว่างเขากับเจ้าของร้าน เธอเลยได้รู้ว่าตำรวจหนุ่มกำลังอกหัก และดูท่าจะไม่สามารถลืมอดีตได้ง่ายๆ นั่นจึงนำมาซึ่งแผนการของเฟย์ที่จะแอบเข้าไปในห้องเช่าของ 663 แอบทำความสะอาดตามซอกมุม แอบเปลี่ยนผ้าปูที่นอนเหม็นๆ เสื้อผ้าเก่าๆ และอาหารกระป๋องราคาถูก ด้วยผ้าปูที่นอนผืนใหม่ เสื้อเชิ้ตตัวใหม่ และอาหารกระป๋องคุณภาพดี จนชีวิตของตำรวจหนุ่มเซื่องซึมก็ค่อยๆ ดีขึ้นอย่างที่เขาเองก็ไม่ทันจะรู้ตัว
“ในแต่ละวันที่เราเดินผ่านผู้คนมากมาย บางคนอาจผ่านมาแล้วผ่านไป แต่บางคนก็อาจกลายเป็นเพื่อนของคุณในสักวัน” 223 เอ่ยประโยคนี้ขึ้นในช่วงต้นของหนัง ขณะที่เขากำลังวิ่งฝ่าฝูงชนบนท้องถนนของฮ่องกงที่แสนจะแออัด
อาจพูดได้ว่า Chungking Express คือภาพยนตร์ที่ฉายจับไปที่คุณลักษณะของปฏิสัมพันธ์ระหว่างผู้คนที่เกิดขึ้นใน ‘พื้นที่เมือง’ (urban space) โดยที่พฤติกรรมและความสัมพันธ์ของตัวละครต่างๆ ในเรื่อง ไม่ว่าจะเป็น 223, 663, สตรีปริศนา และเฟย์ก็ล้วนดำเนินอยู่ภายใต้รูปแบบชีวิตที่ถูกกำกับด้วย ‘คุณลักษณะแบบเมือง’ ดังที่ Louis Wirth นักสังคมวิทยาชาวอเมริกันผู้เชี่ยวชาญประเด็นเมืองได้เสนอไว้ว่า
“คุณลักษณะของเมืองจะถูกกำหนดผ่านปฏิสัมพันธ์ครั้งที่สอง มากกว่าปฏิสัมพันธ์ครั้งที่หนึ่ง และแม้ว่าปฏิสัมพันธ์ของเมืองจะเป็นการพบปะกันซึ่งหน้า แต่มันก็เป็นปฏิสัมพันธ์ที่ไม่มีความเป็นส่วนตัว ผิวเผิน ชั่วคราว และเป็นช่วงๆ ตอนๆ ลักษณะสงวนท่าที ความเมินเฉย และท่าทีเฉยฉา ซึ่งปรากฏให้เห็นผ่านรูปแบบการปฏิสัมพันธ์ของคนเมืองจึงถือว่าเป็นภูมิต้านทานรูปแบบหนึ่งต่อการเรียกร้อง และความคาดหวังใดๆ ของผู้อื่น ในพื้นที่เมือง แม้ว่าร่างกายของเราจะสัมผัสโดนกันมากขึ้น ทว่าปฏิสัมพันธ์ทางสังคมของเรากลับมีแต่จะถอยห่างจากกันไป”
สำหรับเวิร์ทแล้ว ‘เมือง’ ในฐานะศูนย์รวมของคนแปลกหน้าจำนวนมหาศาลจึงเป็นพื้นที่ของความสัมพันธ์อันเหินห่างและวางเฉย ในแง่นี้ ความไม่ไว้เนื้อเชื่อใจซึ่งกันจึงถือเป็นคุณลักษณะอันเป็นปกติของคนเมือง โดยที่แม้ว่าความแออัดของเมืองจะขยับโอกาสให้ร่างกายของมนุษย์สัมผัสโดนกันมากขึ้น เช่น การสัมผัสโดนกันขณะเบียดเสียดอยู่บนรถไฟฟ้า หรือการบังเอิญเดินชนกันขณะสาวเท้าไปบนฟุตพาท ทว่าชั่วครู่คราวที่ร่างกายสัมผัสกันนี้กลับเป็นการปฏิสัมพันธ์ที่ฉาบฉวย ไม่สลักสำคัญ และมักจะไม่ถูกใส่ใจจดจำสักเท่าไหร่
“เราอยู่ใกล้กันเพียง 0.01 เซนติเมตรกว่าๆ ผมไม่รู้ว่าหล่อนเป็นใคร แต่อีก 7 ชั่วโมงต่อมาผมก็ตกหลุมรักหล่อน”
223 เอ่ยประโยคนี้ขึ้นในพริบตาที่เขาวิ่งชนกับสตรีปริศนาโดยบังเอิญ แต่เพราะทั้งคู่ต่างหมกมุ่นอยู่กับกิจกรรมในชีวิตของตัวเอง ความทรงจำต่อการพบพานกันครั้งแรกของพวกเขาจึงอันตรธานหายไปในพริบตา เป็นในอีก 7 ชั่วโมงต่อมาที่พวกเขาจะบังเอิญเจอกันอีกครั้งในบาร์ ที่พวกเขาจึงจะเริ่มจดจำกันได้จริงๆ
แต่แม้ว่า 223 กับสตรีปริศนาจะได้พูดคุยกันจนคล้ายจะสนิทสนมขึ้นก็จริง แต่ความสัมพันธ์ระหว่างเขากับหล่อนก็ไม่ได้คืบหน้าอะไรไปกว่าการแยกทางกันไปในเช้าวันถัดมา เรื่องราวของ 223 ดำเนินมาจนถึงฉากสุดท้าย เมื่ออยู่ๆ เขาเผลอไปเดินชนเฟย์ที่กำลังก้มหน้าถูพื้นอย่างรีบๆ
“ตอนที่ผมใกล้ชิดเธอมากที่สุดเราห่างกันแค่ 0.01 เซนติเมตร ผมไม่รู้อะไรเกี่ยวกับตัวเธอ แต่หกชั่วโมงต่อมา เธอก็ไปชอบผู้ชายอีกคน” 223 เอ่ยประโยคสุดท้ายของเขาในหนังเรื่องนี้ ก่อนที่เรื่องราวของ Chungking Express จะสับเปลี่ยนไปสู่เรื่องราวของครึ่งหลัง ซึ่งพาดเกี่ยวอยู่กับความสัมพันธ์ระหว่างเฟย์และ 663 แทน
หากลองพิจารณาประโยคนี้ กับประโยคก่อนหน้าที่ 223 เอ่ยถึงปฏิสัมพันธ์ระหว่างเขากับสตรีปริศนา เราจะเห็นว่า ‘จำนวนการปฏิสัมพันธ์’ คือตัวแปรสำคัญต่อการสร้างโอกาสที่คนเมืองจะจดจำอีกฝ่าย และพัฒนาไปสู่ความสัมพันธ์ที่ใกล้ชิดขึ้น
เป็นการพบกันครั้งที่สอง ที่ผลักพาให้ความสัมพันธ์ระหว่าง 223 กับสตรีปริศนาพัฒนาไป แตกต่างจากการพบเจอกันระหว่าง 223 กับเฟย์ที่พวกเขาบังเอิญเจอกันเพียงครั้งเดียวเท่านั้น จึงไม่สามารถพัฒนาไปสู่ความสัมพันธ์ที่ลึกซึ้งขึ้นได้ โดยที่สุดท้ายเฟย์ก็ไปตกหลุมรัก 663 ตำรวจหนุ่มอีกคนที่แวะเวียนมาซื้อกาแฟและแซนด์วิชที่ร้านอาหารของเธออยู่บ่อยๆ
Chungking Express คือเรื่องราวของการทำซ้ำ ผ่านการพบเจอกันอยู่เรื่อยๆ ของตัวละคร ที่เปลี่ยนแปลงความสัมพันธ์ของพวกเขาจากคนแปลกหน้าที่ไม่รู้จัก ไปสู่การรับรู้ตัวตนของอีกฝ่าย และเริ่มจดจำกันและกัน จนพอถึงจุดหนึ่ง การพบเจอใบหน้าเดิมๆ ซ้ำๆ ก็ผลักพาระดับของความสัมพันธ์ไปสู่ความรักในที่สุด ทั้งนี้ การทำซ้ำใน Chungking Express ไม่เพียงจะปรากฏผ่านการพบเจอกันซ้ำๆ ของตัวละคร แต่ยังรวมถึงการเล่นซ้ำอยู่เรื่อยๆ ของเพลง ไม่ว่าจะเป็น Things In Life และ California Dreamin ที่ช่วยขับเน้นประเด็นนี้ให้คมชัดขึ้นอีกด้วย
ในบทสัมภาษณ์หนึ่ง หว่องเคยกล่าวไว้ว่า “Chungking Express เกี่ยวกับความรู้สึกของผู้คนในปัจจุบัน ในแต่ละวัน ไม่มีตัวละครไหนที่มีความสุขกับความโดดเดี่ยวของเขา ตัวละครต่างๆ ในภาพยนตร์เรื่องนี้รู้ว่าจะสร้างความบันเทิงให้กับตัวเองยังไง แม้ว่านั่นจะหมายถึงการพูดคุยกับก้อนสบู่ พวกเขารู้ว่าจะมีชีวิตอยู่ในเมืองยังไง”
ชีวิตของคนเมืองที่ฉายออกมาใน Chungking Express คือชีวิตของผู้คนที่โดดเดี่ยว และแม้ว่าในแต่ละวันพวกเราจะพบพานกับผู้คนนับร้อยๆ พันๆ หากนั่นก็ไม่ได้แปลว่า ความโดดเดี่ยวในจิตใจของเราจะลดน้อยลงแต่อย่างใด ในเมืองใหญ่ที่ความเร่งรีบคือเงื่อนไขพื้นฐานของการดำรงอยู่ ตัวละครในภาพยนตร์ของหว่องยังคงแสวงหาใครสักคนที่พวกเขาจะนั่งสัปหงกพิงไหล่เคียงข้างกันได้อย่างวางใจ ปล่อยให้ความฉาบฉวยเป็นเรื่องของคนอื่น ปล่อยให้ความแปลกหน้าเป็นเรื่องของวันพรุ่งนี้ และวันมะรืนที่จะยังต้องพบเจอกันต่อไป
ขอเพียงชั่วพริบตาอันนิ่งเงียบที่ใจจะนิ่งสงบกลางเมืองหลวง ขอเพียงชั่วขณะสั้นๆ ที่จะผล็อยหลับได้อย่างไกลกังวลท่ามกลางความว้าวุ่นของเมืองใหญ่
